Wat is schurft?

Schurft (officiële naam: Scabiës) is een huidziekte waar je mee besmet kunt worden. Schurft wordt veroorzaakt door de schurftmijt ‘arcoptes scabiei’. De schurftmijt is een klein beestje, dat alleen bij mensen voorkomt. De vrouwelijke mijt is ongeveer 0.4 x 0.3 millimeter groot en is net te klein om met het blote oog te kunnen zien. Deze vrouwelijke mijten graven een gangetje van ongeveer 1 centimeter lang in de hoornlaag (buitenste laag) van de huid. In dit gangetje leggen ze eitjes.

Schurft jeukt heftig, vooral ’s nachts. Het is een vervelende, maar geen ernstige ziekte. De jeuk die je van schurft krijgt, komt door een reactie van het lichaam tegen de schurftmijt en de uitwerpselen die deze mijten uitscheiden in de huid. In het algemeen heeft iemand met schurft tussen de 10 en de 15 levende vrouwelijke schurftmijten op het lichaam.

Hoe krijgt u schurft?

Je kunt worden besmet met de schurftmijt door direct contact met de huid van een persoon die zelf schurft heeft. Ook als je al 15 minuten in één bed ligt of kleding draagt van iemand besmet met schurft kan het overgedragen worden. Je krijgt het niet van iemand de hand schudden of iemand kort aanraken.

Besmet raken met schurft gaat vaak sneller op plaatsen waar veel mensen bij elkaar zijn en veel (lichamelijk) contact met elkaar hebben, zoals in ziekenhuizen, verzorgingshuizen, kinderopvang en verpleeghuizen. Schurft ontstaat niet door een gebrek aan hygiëne (‘schoon of netjes zijn’). Iedereen kan schurft krijgen.

Welke klachten geeft schurft en hoe ziet schurft eruit?

2 tot 6 weken nadat iemand besmet is met de schurftmijt ontstaan er plekken op de huid, die vooral ’s nachts heftig jeuken. Soms zijn in de huid kleine gangetjes zichtbaar. Deze gangetjes hebben een klein blaasje aan het einde. Deze gangetjes worden vooral gezien tussen de vingers, de onderzijde van de polsen, rond de tepels, op de billen, de voetranden en bij mannen op de penis en balzak. Schurft kan bij kinderen ook op het hoofd voorkomen, bij volwassenen zit schurft nooit de op het gezicht of de hoofdhuid.

Is het besmettelijk?

Ja, schurft is een besmettelijke ziekte.

Zelfzorgadviezen

  • Ga altijd naar de arts bij verdenking van schurft. Zonder medicinale behandeling kom je niet van de mijt af.
  • Smeer op het gehele lichaam (met uitzondering van het gezicht en de huid van het hoofd) de crème. Ook tussen de tenen, billen, onder de (kortgeknipte) nagels, op de balzak, op de schaamlippen, echt overal. Bij kinderen van 2 jaar en jonger worden ook het gezicht en de huid van het hoofd mee behandeld. Na het smeren NIET de handen wassen. NIET van tevoren onder de douche of in bad gaan.
  • Op de ochtend na het smeren van de crème (de permetrine-crème moet 8 tot 12 uur op de huid hebben gezeten) moet het gehele lichaam onder de douche goed worden gewassen.
  • Na het douchen het lichaam afdrogen met een schone handdoek en schone kleren aantrekken.
  • Alle kleren die in de afgelopen 3 dagen gedragen zijn gaan de was in, net als het beddengoed (lakens en dergelijke). Bij wassen op een temperatuur van boven de 50 graden worden de aanwezige mijten gedood. Kledingstukken die niet op deze temperatuur (of helemaal niet) mogen worden gewassen, moeten ten minste 3 dagen in een afgesloten plastic zak worden bewaard en kunnen daarna zo nodig worden gewassen.
  • De avond volgend op de behandeling in een schoon bed stappen, dat wil zeggen met schone kussenslopen, lakens of dekbedovertrek en matrashoes. De matras en het kussen hoeven niet te worden schoongemaakt. Doe overdag geen hoes om de matras en het kussen tot voor het slapen gaan. Dekens moeten 48 tot 72 uur buiten worden gehangen voordat ze weer kunnen worden gebruikt.
  • De behandeling altijd een week later herhalen, dan is er meer zekerheid dat de mijt helemaal weg is.
  • Ga op zoek naar de bron. Heel vaak is dit niet mogelijk en is het onbekend waar de schurft opgelopen is. Ook omdat er tot wel 6 weken voorbij kan gaan sinds er een besmetting heeft plaats gevonden en je zelf bemerkt dat het mogelijk schurft is. Maar als de bron niet achterhaald wordt, is de kans om opnieuw besmet te worden heel groot en zal de hele behandeling opnieuw uitgevoerd moeten worden. Dus vraag rond in de omgeving, bij kinderen aan vriendjes, vriendinnen of op school, het kinderdagverblijf of er meerdere personen zijn met jeuk.
  • Heeft u zelf schurft en vindt u het spannend om uw naasten te informeren. Neem dan contact op met de GDD, zij kunnen u helpen anoniem toch melding te doen zodat iedereen goed mee behandeld kan worden.

Als de maatregelen nauwkeurig worden uitgevoerd, zoals hier beschreven, zal de schurft bijna altijd verdwijnen. Meestal is de jeuk binnen 3 dagen sterk verbeterd, maar het kan wel 3 tot 4 weken duren tot de afwijkingen aan de huid en de jeuk geheel verdwenen zijn.

Direct advies

Wat kan de arts voor u betekenen?

Bij personen met duidelijke gangetjes aan de handen, kan de arts meteen zien of het om schurft gaat. Vooral ook wanneer er mensen in de omgeving met jeuk zijn. Ook pukkeltjes op penis en balzak passen heel goed bij schurft.
Soms is het echter niet helemaal duidelijk of iemand echt schurft heeft. Jeuk kent vele andere oorzaken. De arts kan door een klein stukje huid weg te schrapen en onder de microscoop te leggen de schurftmijt of haar eieren zien. Dan is het zeker dat die persoon schurft heeft.

Het is belangrijk om de diagnose schurft goed te stellen. Het is een intensieve behandeling met crèmes en/of tabletten, het hele huis moet schoongemaakt worden en de omgeving moet dezelfde behandeling mee ondergaan. De jeuk kan na een schurft infectie 6 weken blijven bestaan.
Helaas is er altijd een grote kans op een 2e besmetting, omdat het beestje toch niet helemaal 100% uit de omgeving weggekregen is. Dan zal de hele behandeling voor iedereen opnieuw moeten.

De jeuk kan na behandeling tot wel 6 weken blijven bestaan. Bij eczeem patienten soms nog langer. Dit noemen we post-scabies jeuk. Soms wordt ten onrechte gedacht dat er opnieuw een infectie met de schurftmijt is opgetreden en wordt iedereen opnieuw behandeld, terwijl dit eigenlijk niet nodig zou zijn. Kenmerken van een 2e schurft infectie zijn: nieuwe bultjes of na eerst verbetering van de jeuk weer een duidelijke toename van (nachtelijke) jeuk.
Heeft u last van jeuk en twijfelt u of u opnieuw schurft heeft, bezoek dan altijd uw arts. De arts kan kijken of u echt opnieuw besmet bent. Zo niet, dan kunnen er zalven voorgeschreven worden om de tijdelijke jeuk te verminderen.

Schurft is goed te behandelen. Het is belangrijk dat huisgenoten en partners van degene die schurft heeft ook behandeld worden en dat iedereen de behandeling tegelijkertijd uitvoert. Soms is de schurftmijt al aanwezig, maar geeft ze nog geen klachten. Zonder behandeling kun je elkaar blijven infecteren. Dus iedereen moet mee behandeld worden, ook wanneer zij helemaal geen jeuk of afwijkingen van de huid hebben.